Multimedia & muziektheater

Maulwerke is de naam van een compositie uit 1968 van Dieter Schnebel. Deze bekende Berlijnse componist schreef dit werk voor "Artikulationsorgane und Reproduktionsgeräte". Maulwerke is een uiterst gedetailleerde ontleding van het menselijk stemgeluid, en tegelijk het meest volledige artistieke onderzoek naar vocale communicatie ooit geschreven, een ware explosie van klank, beeld en emotie, een virtuoos gebruik van eenvoudige vocale articulaties.

Maulwerke is een multimediale voorstelling met stem, beeld en elektronisch geluid, een vraagstuk vol emotie en menselijkheid. Steeds meer musicologen en musici beseffen nu dat een aantal evoluties in de hedendaagse muziek zonder het oeuvre van de Duitse componist Dieter Schnebel (°1930) niet kunnen worden begrepen. Door middel van de deconstructie van de muziektaal is het Dieter Schnebels bedoeling een universele taal te vervaardigen, wars van elke intellectuele constructie. Het werk is voor de uitvoerders veeleisend maar voor een breed publiek toegankelijk.

(Bron: Be-Part)

Maulwerke en KaG

De naam KaG, of voluit Kunstarbeiders Gezelschap, is ontstaan uit deze compositie. Letterlijk vindt men in de compositie terug dat het werk moet ontstaan "in einer Art Kunstarbeiders Geselschafts". De volledige werkmethode binnen deze Gentse groep met internationale kunstenaars, ademde als het ware deze manier van werken. De naam KaG lag dus voor het rapen. Het was zeker geen geheim dat de oprichter van KaG, Alvaro Guimarães ervan droomde om deze compositie te kunnen uitvoeren.

KaG tourde met Maulwerke naar São Paulo naar Santos, Campinas (Brazilië), Waregem, Gent, Antwerpen (België), Berlijn (Duitsland) en Stockholm (Zweden).

Intensief project

Er zijn tussen 4 maart 2004 en 18 juni 2005, 22 workshops geweest waarin door de deelnemers, maulwerkers genoemd, de partituur bestudeerd werd, stem- en performance-oefeningen gedaan, klankopnames van stemorganen en oefeningen met elektronica gebeurden. Negen van deze workshops duurden een heel weekend. Er moest ook telkens het nodige klank- en videomateriaal voorzien worden. Intensief mag het dus wel genoemd worden. Op één van deze weekends, in mei 2005, is Dieter Schnebel, de componist, zelf aanwezig geweest.

Mijn onderzoek in Maulwerke

Op elektronisch vlak is er wel wat onderzoek gebeurd. Alles wilde ik op 8 klanksporen laten gebeuren en daarvoor moest de nodige hardware voorzien worden en nieuwe software ingestudeerd (Max/MSP). Overigens is er op gebied van video ook door Diederick Nuyttens en Alvaro een flinke inspanning geleverd. De keelmicrofoon die Schnebel zelf gebruikte, moest op een of andere manier vervangen worden. Na maanden uitproberen heb ik een soort microfoonsonde gemaakt die geluiden kon opnemen tot in de keelholte. Ook in enkele stetoscopen werd een microfoon ingebouwd.

Neus-Keel-Oor van UZA de stemorganen

Verder heb ik ook nog een apparaat geconstrueerd om de spraakklanken via de neus en via mond gescheiden te kunnen opnemen. Het idee hiervoor werd rechtstreeks opgepikt bij de dienst Neus-Keel-Oor van het Universitair ziekenhuis te Antwerpen. Deze dienst, toen onder de leiding van Prof. Marc De Bodt, verdient echt een bijzondere dankvermelding voor de medisch-technische begeleiding bij dit project.

De Muziek

Dit project heeft van mij flink wat energie gevraagd en heeft na afloop geleid tot enkele spin-off-composities: "Artikulationsorgane" en "Vijf Vocalises" als een commentaar bij dit project. Volg de onderstaande links om ze te kunnen beluisteren

De Maulwerkers

KaG: Christina Ascher, Benoît De Leersnyder, Ann De Prest, Katia Guedes, Marie Goeminne, Jean Fürst, Bernard Eylenbosch, Pieter D'haeseleer, Diederick Nuyttens, Jef Nuyttens, Elke Gordts, Philippe Lepez, Claudine Grinwis Plaat Stultjes, Pat Jacops

Regie: Alvaro Guimarães (producer), Dany Deprez (video), Matthias Rebstock (stemkunstenaars), Dirk Veulemans (elektronische muziek)

laatste update: 2021.04.25